Latin charters (1122-56) from Bibliotheca Cluniacensis

From Martin Marrier and André Duchesne, Bibliotheca Cluniacensis {col. 1387}

DIPLOMATA ET CHARTÆ PONTIF. IMP. Regum, Archiepiscop. Episcop. Ducum & aliorum, De quibusdam Abbatiis, Prioratibus & Ecclesiis Cluniacensi Cœnobio concessis aut confirmatis, tempore S. Petri dicti Venerabilis, Abbatis Clun. IX.

[no. 401] Charta D. Adalberonis Leodiensis Episcopi de Bertrees.

An. 1124. Charta cccci.

In nomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis, Ego Adalberogratia Dei Leodiensis Episcopus, notum facio præsentibus & futuris fidelibus nostris, quod Walterus de Trudignei liber homo tradidit S. Petro, & fratribus Cluniacensis Monasterij, Ecclesiam de Bertrees eum omnibus vsibus, decimis, & cæteris appendiciis suis, in Hanua, & in Puceis, & in Trudeneis, & in Eurenais, pro salute animæ suæ, & animarum patris & matris suæ, ea idem conditione, vt fratres, quos Abbas Cluniacensis ibi Deo seruituros transmiserit, ipsam, & quicquid ad eam pertinet, ita libere teneant, sicut tenebat ipse Walterus, & per singulos annos tantummodo vnum aureum denarium Leodiensis Monetæ in Pascha ipsi fratres persoluant ad Altare S. Petri Ecclesiæ Cluniacensis. Homines vero, qui de terra ipsius Ecclesiæ beneficiati sunt, & fidelitatem inde fecerūt Waltero, ipsam terram de manu Prioris Ecclesiæ requirāt, & fidelitatē & seruitiū idem Priori ipsius Ecclesiæ faciāt. Districtio quoq. villæ ad Ecclesiā pertinebit, itaut Godescalcus frater ipsius Walteri, qui Aduocatus est eiusdē allodij, medietatem ipsius districtionis de Ecclesia teneat, & per hoc ipsam Ecclesiam, & quicquid ad ipsam pertinet, {1388} ab omnibus iniustitiis defendat. Restaurationem similiter sancto Petro & ipsis fratribus dedit, itaut medietatem ipsius restaurationis Ecclesia, medietatem ipse Aduocatus teneat. Medietatem etiam Choruedæ, quæ ipsius Walteri erat, eis concessit. Alia enim medietas pertinet ad Ecclesiam & Abbatem S. Laurentij. Molendinum quoque de Bauigneis cum omnibus vsuariis suis, & medietatem siluæ de Trudineis ad integram, sicut in suos vsus, & in dominium tenebat, ipsis fratribus dedit. Aduocatiam dedit Godescalco fratri suo, & posteris eius, ea conditione vt ipsam Aduocatiam teneat ab Ecclesia Cluniacensi, & de manu Prioris, quem Abbas de Cluniaco ibi transmiserit, & vt nullus ibi sit Aduocatus, neque subaduocatus, præter ipsos, & libertatem ipsius allodij inuiolabiliter custodiant, & a malis hominibus defendant. Ita enim liberum erit ipsum allodium, & iustitiā suæ libertatis retinebit ipsa Ecclesia cum omnibus appendiciis suis, vt præter quod constitutum est Aduocato tenere de ipsa Ecclesia, id est, medietatem districtionis villæ, & medietatem restaurationis, nullum ius, nullamque potestatem, aut dominiū, seu violentiam in ipsum allodium, & in homines ad ipsam Ecclesiam pertinētes exerceat. De omni quoque iniustitia quæ fiet in ipso allodio, de qua Prior eiusdem Ecclesiæ placitare debebit cū fratribus, & hominibus suis, nihil ad eum pertinebit: nisi forte ad faciendam vel retinendam iustitiam, quam per se illi diffinire non poterunt, aduocetur; & tunc de ipsa iustitia, quam fecerit, duos denarios {1389}fratres habebunt, ipse tertium habebit denarium. De medietate autem siluę, quam dedit idem Walterus ipsis fratribus, si quis iniustitiam fecerit, pro iustitia exigenda, duos denarios similiter fratres habebunt: Aduocatus semper ipsius siluæ tertium accipiet denarium. Quicumque autem ad Altare Ecclesiæ pertinent, & censum ibi persoluunt, nihil autem ad Aduocatum pertinebunt: nullum ius, nullamque potestatem Aduocatus super eos habebit, nec implicitabit, neque violentiam de ipsis Ecclesiæ faciet, nec ad exigendam de illis iustitiam cum Priore sedebit, tunc, vt dictum est, præfata ab ipso iustitia tertium habebit denarium. Et hoc quoque statutum est, vt Prior ipsius Ecclesiæ cum fratribus suis ad nullum alium pertineat, vel alicui Cellæ appendat, nisi ad Abbatem, & Priorem Cluniacensis Monasterij. Quod si aliter Abbas Cluniacensis facere voluerit, scilicet, vt sub prouidentia vel potestate alicuius Cellæ, vel Prioris alterius hanc transponat Ecclesiam, Episcopus Leodiensis, & Aduocatus prohibeat fieri, & in defensione atque arbitrio sit eorū, hoc priuilegium, & hanc constitutionem retinere & tueri in perpetuum. Bona vero, quæ ad ipsam Ecclesiā sunt collata, vel aliquando a fidelibus erunt confirmata, ad vsus fratrum ibi Deo seruientium proficiant, nec vnquam ad aliorum vsus conferantur, vel in potestatem redigantur. Hanc igitur eleemosynam ipse Walterus S. Petro dedit, & confirmauit, vt fratres ibi Deo seruientes, ipsum publice & priuatim quotidie habeant in orationibus suis, & quotidianam absolutionem faciant ei. Et tam anniuersarium suum, quam patris, & matris suæ anniuersaria in Vigiliis, & Missis, & in cæteris beneficiis suis deuote recolant. Quæ constitutio, siue traditio, vt rata & inconuulsa permaneat, hanc ad posterorum memoriam sine confirmatione præsenti scripto mandauimus, & in generali synodo cum consensu sanctæ Leodiensis Ecclesiæ Episcopali auctoritate firmauimus, & nostro sigillo corroborauimus. Testes, qui idonei sunt adhibiti, & in hac Charta conscripti, Andreas Præpositus & Archidiaconus, Alexander, Henricus Archid. Almannus Archid. Stepo Archid. Arnulfus Canonicus S. Lamberti, Willelmus, Henricus, Stepo Scholasticus. Ex nobilibus atque illustribus viris, Godefridus Comes Namurensis, Gislibertus Comes de Duraschio, Lambertus Comes de Monteacuto, liberi homines. Godescalcus Aduocatus eiusdem allodij, Adelo Namurcensis, & plures alij.

Actum Leodij, anno Incarn. M.C.XXIV. Ind. ii.regnante Hērico IV. anno Imperij eius XXV. sub Adalberone Leodiensi Episcopo.

[no. 193] Charta Rainaldi Remorum Archiepiscopi, de quitatione Altaris de Turre super Materna.

An. 1125. Charta cxciii.

In nomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis. Nouerit præsentium, posterorumq. solertia, quod ego Rainaldus Dei gratia humilis & indignus Remorum Archiepiscopus diu multumque laborās, qualiter Altare de Turre super Materna, quod manu laicali indebita vsurpatione diu fuerat occupatum; adeo vt quidam potentes de Plagajotri partes oblationum, decimæ, redituumque ad idem Altare prouenientiū municipibus suis manciparent, illique, quod dedecorosius est, vxoribus {1390}suis & filiabus in matrimoniū contraderent: tandem auxiliante Spiritu sancto, qui spirat vbi vult, me tali conditione ab eisdem inuasorib. retraxisse. Cum enim sæpissime iā dictos Dominos de Plagajotri admonerem, & modis omnibus illis persuaderem, quod a possessione Sāctuarij Dei, quod diu iniuste possidebant, secederent; ne Crucifixi patrimonium iniuste & violenter vsurpando, æternam incurrerēt damnationem: demum nostra crebra admonitione & persuasione permoti, nostro que adquiescentes consilio, supradictum Altare eo tenore resignauerunt: videlicet, vt illud sanctæ Cluniacensi Ecclesiæ, quæ est quasi quoddam magnum totius orbis luminare, liberaliter impertirer, cum oblationibus & decimis, cæterisque ad se pertinentibus, atque iam dicti Cœnobij venerabilibus fratribus personaliter tenendum concederem. Quorū iustæ & religiosæ petitioni prompto & deuoto annuens animo, vt omnium bonorum, quæ in tanta fuerint Cōgregatione, particeps esse mererer, memoratum Altare ipsis iure perpetuo personaliter possidendum contradidi cū omnibus ad ipsum pertinentibus: hac solum interposita pactione, iam dictis Dominis de Plagajotri id humiliter postulantibus, quatinus Presbyter loci illius, qui per eos tunc personatum, parrochiamque tenebat, quoad viuet, nisi forte propriis exigentibus culpis, ea amittere contingeret, libere & quiete possideat. Eo autem viam vniuersæ carnis ingresso, siue pro qualibet rationabili causa, a supradictis remoto, Ecclesia Cluniacensis, quod suum est, videlicet Altare & personatum cum suis pertinentiis iure perpetuo possidendum reciperet, liberam deinceps habens facultatem substituendi in eadem Ecclesia, dum tamen idoneus sit, quem voluerit Sacerdotem. Qui nobis vel successoribus nostris per successionem temporis, vt moris est, præsentatus, postquam animarum curam susceperit, fidelitatem eis faciet, & debitam reuerentiam exhibebit, saluo iure suo in iis quæ ad feodū Presbyterij pertinere noscuntur. Et vt hæc rata & inconuulsa permaneant, sigilli nostri auctoritate corroborare curauimus.

• Signum venerabilis Archiepiscopi Rainaldi.

• S. Ioyranni Abbatis sancti Nicolai.

• S. Vrsi Abbatis sancti Dionysij.

• S. Hugonis Archidiaconi.

• S. Leonis Cantoris.

• S. Albrici Magisti.

• S. Ioannis de Pi.

• S. Ioannis de Germania.

• S. Liberti Decani.

• S. Odonis Decani ciuitatis.

Actū Remis anno Incarnati Verbi MCXXV. Indict. iii.regnante Ludouico Rege Francorum, anno xviii.Archiepiscopatus autem domni Rainaldi anno i.

Fulcradus Cancellarius scripsit & subscripsit.

[no. 200] De Presbyterio de Turre super Maderna.

An. 1125. Charta cc.

In nomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis. Nouerit præsentium, posterorumque solertia, diuturnam contentionem inter Presbyterum Turrensis Ecclesiæ, & inter Monachos Clun. quorum est ipsius villæ parrochia, a domno Rainaldo venerabili Remensium Archiepiscopo ita esse compositam, vt prænominatus Presbyter ea omnia, {1391}super quibus querimoniā agebat, tractū videlicet decimæ, stramē quoque & fœnū, & minutam decimam abdicarit. Vnde etiam pacis & concordiæ gratia sæpefato Presbytero concessum est, vt singulis Dominicis de Missæ celebratione ex communi oblatione panem, vinum, & donarium, medietatem quoque oblationis parrochianorum ad beneficium Presbyteratus pertinentium habeat; reliqua omnia sint Monachorum. Porro secunda feria ex his omnibus, quæ in Missarum celebrationib. ad manum eius venerint, medietatem accipiat: reliquis diebus, si non plus quam tres denarios oblatio valuerit, sibi retineat: quicquid vero hunc numerum excesserit, cum Monachis diuidat. De eleemosynis autem & dimissionibus, quas obituri facient, hoc ordine procurabit, vt adhibitis sibi testibus legitimis parrochianum commoueat, primo quod ipsis Monachis, vtpote in capite Sanctuarij constitutis, pro animæ suæ remedio dimittat. Omnia hęc, vt supra taxatum est, saluo iure priuilegij sæpedictæ Turrensis Ecclesiæ reformandæ, ac perpetuæ pacis gratia a prædicto venerabili Archiepiscopo Rainaldo decreta, chyrographi descriptione, & Episcopalis sigilli impressione, testium quoque probabilium, & authēticarum personarum annotatione firmata sunt.

Signum eiusdem venerabilis Archiepiscopi R.

• S. Loyranni Abbatis sancti Nicolai.

• S. Vrsi Abbatis sancti Dionysij.

• S. Hugonis Archidiaconi.

• S. Leonis Cantoris.

• S. Ambrosij Magistri.

• S. Ioannis de Pi.

• S. Ioannis de Germania

• S. Odonis Decani ciuitatis.

• S. Liberti Decani.

Actum Remis, anno incarnati Verbi M. C. XXV. Indict. iii.regnante Ludouico Rege Francorum anno xix.Archiepiscopatus autem domni Rainaldi anno primo.

Fulcradus Cancellarius scripsit & subscripsit.

[201] Charta Ludouici Regis, de S. Petro de Pitueris.

An. 1130. Charta cci.

In nomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis, Ego LvdovicvsDei gratia Rex Frācorum, omnibus tam futuris, quam præsentibus, notum fieri volumus, quod quidam miles nomine Gilbertus, cognomento Strangulatus, pro remedio animæ suæ, Ecclesiæ S. Petri Pituerensis, & monachis in ea Deo famulantibus, vbi ad conuersionem venerat, dedit quandam terram, scilicet alodia sua de Verinis perpetualiter obtinendam. Placuit autem postea eisdem Monachis Ecclesiæ suæ vtilitati prouidentibus, vt ad terram illam excolendam & hospitandam, nos in ea participem admitterent, ita videlicet, vt de cunctis redditibus illius terræ, & de omnibus exactionibus & talliis, cæterisque aliis consuetudinibus medietatem caperemus. Præterea si per emptionem aliquod eidem terræ adcrementum imposterum adquiri poterit, nos medietatem pecuniæ dabimus, monachi vero alteram dimidiam persoluent partem. De maioribus quoque ac seruientibus, ita decreuimus, quod aliquis Maior, siue Præpositus in prædicta terra, absque licentia & assensu Monachorum nullomodo cōstituetur, & eisdem Monachis vnusquisque eorum suam faciant fidelitatem. Illud etiam {1392} statutum est & concessum, quod aliquis de hospitibus, & hominibus prædictæ terræ, pro aliquo forisfacto, nisi in ipsa terra, aut in Curia Monachorum, nullomodo alibi ad iustitiam vocabitur, aut in causam trahetur. Hoc autem ne per succedentia tempora posset obliuione deleri, aut a posteris infirmari, annuente Philippo filio nostro iā in Regem coronato, scripto commendauimus, & sigilli nostri auctoritate nominisque charactere firmauimus. Astantibus in Palatio nostro, quorum nomina subscripta sunt, & signa.

• S. Philippi iunioris Regis.

• S. Ludouici Buticularij.

• S. Hugonis Constabularij.

• S. Manassæ Camerarij.

Actum est hoc anno incarnati Verbi M. C. XXX. regni vero nostri XXII.

Data per manum Simonis Cancellarij.

[198] Charta Ludouici Regis, de pedagio quod est apud Monsteriolum, & super exactionibus, quas dedit Ecclesiæ Cluniacensi.

An. 1130. Charta cxcviii.

In nomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis, Ego Lvdovicvs Dei gratia Rex Francorum, omnibus tam futuris, quam præsentibus notum fieri volumus, quod sanctæ Cluniacensi Ecclesiæ, & annuente Philippo filio nostro iam in Regem coronato, & Adelaide Regina, pro remedio animæ nostræ, & antecessorum nostrorum, in perpetuum dedimus & concessimus, vt nullus Cluniacensium fratrum tribuat amplius pediale apud Monasteriolum, neque aliquam cōsuetudinem, quæ ad regale pertineat ministerium. Præcepimus etiam ne quis regalium ministrorum a quoquam prædictorum fratrum vllo modo deinceps hoc requirat. Quod si quis præsumpserit, non solum se reum diuinæ maiestatis, verumetiam decreti nostri transgressorem cognouerit. Hoc autem vt ratum sit, scripto commendauimus, & sigilli nostri auctoritate nominisque charactere firmauimus. Astantibus in Palatio nostro, quorum nomina subscripta sunt & signa.

• S. Philippi iunioris Regis.

• S. Ludouici Buticularij.

• S. Hugonis Constabularij.

• S. Manassæ Camerarij.

Dapifero nullo. Actum anno incarnati Verbi M. C. XXX. regni nostri XXII. Data per manum Simonis Cancellarij.

[90] De centum marcis in Anglia.

An. 1131. Charta xc.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilecto filio Petro Cluniacensi Abbati, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Donationes & beneficia, quæ ad sustentationem fratrum, a Regibus, Principibus, & {1393} aliis viris religionis amatoribus sacrosanctis præstantur Ecclesiis, tanquam ea, quæ diuini iuris effecta sunt, auctoritate Apostolica volumus cōmunire. Per præsentis igitur scripti paginam, donationem a carissimo filio nostro Henricoillustri & glorioso Anglorum Rege, de centum marcis argenti per annos singulos Cluniacensi Monasterio persoluendis factam, sexaginta videlicet in telonio Londoniensi, & quadraginta in telonio Lincolniensi, Apostolicæ Sedis patrocinio roboramus. Hæc autē donatio apud Rothomagū ab eodē filio nostro Henrico Rege, Incarnationis Dominicæ anno M. C. XXXI. Indict. ix.mense Maio, die Dominica in nostra & fratrum nostrorum præsentia facta est, Guillelmi scilicet Prænestini Episcopi, Ioannis tit. sancti Crisogoni, Humberti sancti Clementis, Rustici sancti Ciriaci, Gozelini sanctæ Ceciliæ Presbyterorum Cardinalium: Gregorij SS. Sergij & Bachi, Aimerici Cancellarij, Guidonis sanctæ Mariæ in via lata Diaconorum Cardinalium: Oldegarij Terraconensis, Hugonis Rothomagensis, Archiepiscoporum: Gaufridi Carnotensis, Ioannis Lexouiensis, Ioannis Sagiensis Episcoporum; Bernardi Clareuallis, Sugerij sancti Dionysij, Bosonis de Bacho Abbatum: Guillelmi Comitis de Warēna, Roberti filij ipsius Regis Comitis de Glocerio, Roberti de Sigillo, Roberti de Laha, Rabelis Camerarij de Tancaruilla, Nahelis Thesaurarij, Haalonis Prioris sancti Osqualdi. Decernimus ergo, vt nulli omnino hominum liceat præfatum Monasterium super eadem donatione, futuris temporibus infestare, aut eam auferre, minuere, vel ausu temerario fatigare; sed integra conseruentur eorum, pro quorum gubernatione & sustentatione concessa est, vsibus profutura. Si qua igitur in posterum Ecclesiastica, sæcularisue persona hanc nostræ confirmationis paginam sciens, contra eam venire tentauerit, secundo tertioue commonita, si non satisfactione congrua emendauerit, potestatis, honorisque sui dignitate careat, & a sacratissimo corpore & sanguine Dei ac Domini nostri Iesu Christi, aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Cūctis autem eidem loco iusta seruantibus sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatenus & hic fructum bonæ actionis percipiant, & apud districtum Iudicem præmia æternæ pacis inueniant. Amen, amen.

Ego Innocentivs Catholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Rota. Bene valete]

• Ego Guillelmus Prænestinus Episcopus ff.

• {1394}Ego Ioannes Ostiensis Episcopus ff.

• Ego Guido Tiburcius Episcopus ff.

• Ego Gregorius Diaconus Cardin. SS. Sergij & Bachi ff.

• Ego Ioannes tit. S. Crisogoni Presbyter Cardin. ff.

• Ego Vbertus tit. S. Clementis Presbyter Cardin. ff.

• Ego Goselinus Presbyter Cardin. tit. S. Ceciliæ ff.

Datum Beluaci per manum Aymerici S. R. E. Diaconi Cardin. & Cancellarij, xiii.Kal. Iunij, Indict. viiii.Incarn. Dominicæ, anno M. C. XXXI. Pontificatus vero domni Innocentij Papæ II. anno ii.

[2037] Charta Ambroniacensis

An. 1132. Charta ccxxxvii.

Veritas rerum gestarum, si memoriæ causa scriptis solemniter commendata seruetur, non vilis auctoritas est. Hac igitur commodante, posteris nostris scriptis notificare curauimus, Qvodego Hisiniodictus Ambroniacensis Abbas, & domnus PetrvsCluniacensis Abbas in præsentia domni Papæ Innocent iiita conuenimus, & pacto in manu eius firmauimus, vt controuersia, quæ de loco de Prins inter nos fuerat, arbitrio & consilio domni Ilionis sancti Iusti Abbatis terminaretur. Vnde consilio habito, placuit domno Ilioni & cæteris, qui cum eo aderant, litem nostram concordia sic diffiniri, vt locum illum de Prins Ecclesia Cluniacensis, iure proprietatis haberet, Ecclesia vero Ambroniacensis sepulturam, decimas, atque oblationes fundi supradicti, quantum ad parrochiam suam pertinet, iure parrochiali obtineret, præter familiæ propriæ sepulturam, & propriæ domus decimas: de quibus sic diffinitum est, vt septem asinatas segulæ Ecclesiæ Ambroniacensi pro omnibus propriis decimis per singulos annos fratres loci illius persoluerent: sepulturam vero propriæ familiæ suæ liberam haberent, nisi forte aliquis mercenarius eis fuerit de parrochianis nostris, qui se in parrochia sua sepeliri deliberet, illius vero extremæ voluntati nemo obsistat. De parrochianis quoque Ambroniacenses nullam sepeliendi facultatem habeant, nisi ducente, vel consentiente cuius erit parrochianus Presbytero. Salua autem consueta militum libertate, & vxor cum filiis eorum, & filiabus, qui vbi voluerint sepeliri possunt. Si autem ex alia parrochia aliquis sepeliri se in loco illo disposuerit: vel aliquis de parrochianis Ambroniacensis Ecclesiæ, pro salute animæ suæ, de mobilibus, siue de immobilibus aliquid fratribus loci illius offerre voluerit, terris nostris exceptis, ex conuentione nostra iure concessionis obtineant. Huius rei testes sunt.

• Domnus Ilio, per cuius manum facta est.

• Matthæus Albanensis Episcopus.

• Stephanus de Condiaco.

• Willelmus de Marciaco, & multi alij.

Actum est Lugduni, anno Incarnationis Dominicæ M.C.XXXII. Pontificatus vero domni Innocentij Papæ II. anno secundo. {1395}

[238] Charta Ambroniacensis.

Undated. Charta ccxxxviii.

Ego frater Petrvshumilis Cluniacensis Abbas cunctis istud legentibus notam fieri permutationem volo, quæ facta est inter nos, & domnum Abbatem, & fratres Ambroniacenses. Placuit enim, & statutum est ab vtraque parte, ad vtilitatem, vt credimus, & illorum, & nostram, vt Ambroniacenses deinceps perpetuo iure possideant, quod habere solebamus in Capella de Chalomonte, scilicet tertiam partem, & vineam vnam Amberiaci, & alias duas Saisiriaci, & alias quasdam terræ particulas ibidem constitutas. Ipsi vero nobis eodem modo concedunt quicquid iuris habere solebant, ad Patris scilicet Capellam, & totum ius parrochiale, sepulturas, oblationes, decimas, & vij. sextaria annonæ, quæ solebant accipere in area nostra. Omnia quoque, quæ iustis permutationibus esse noscuntur, mutua vicissitudine nos ipsis, ipsique nobis, ab omni calumnia, vel contradictione salua conseruabunt. Quod vt perpetuo ratum permaneat, sigillo nostro pariter, & domni Abbatis Ambroniacensis confirmari decreuimus, & apud nos, & ipsos scripta conseruari.

[78] Innocentij II. Papæ Diploma, super Obedientia de Limanz.

An. 1132. Charta lxxviii.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, carissimo in Christo filio PetroCluniacensi Abbati eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Quæ ad pacem spectant Ecclesiæ, libenti animo statuere volumus, & vt futuris temporibus inuiolabiliter obseruentur, attenta diligētia prouidere. Litem siquidem & controuersiam, tu carissime in Domino fili Petre Abbas, & Cluniacense Monasterium aduersus dilectum filium nostrum Petrum Abbatem S. Egidij, & Monasterium suum diutius agitasti. Tu enim de subiectione tibi, & prædecessoribus tuis per Apostolicam Sedem concessa eos impetebas. Ille vero antiquam libertatem sui Monasterij intendebat. Quæ tandem in nostra & fratrum nostrorum, & Episcoporum Cardinalium præsentia apud Beljocum est hoc ordine terminata. Vt videlicet, si quod absit, religionis ordo in Monasterio S. Egidij imminutus fuerit, ibidem tuo, & successorum tuorum præcepto & consilio reformetur. Si quādo vero te, vel successores tuos ad idem Monasterium ire contigerit, reuerenter suscipiamini, & quamdiu ibi fueritis, cum vestris omnibus honeste procuremini. Residendi quoque in sede eiusdem Abbatis, & Capitulum regendi, prædicto Abbate vel successoribus tuis præsentibus, & quæ ibidem corrigenda fuerint, corrigendi habeatis liberam facultatem. Verumtamen eodem Abbate decedente, vel ad locum alium ipso, vel eius successoribus transmigrantibus fratres Monasterij S. Egidij eligendi de Congregatione sua Abbatem absque impedimento habeant libertatem. Ita tamen vt ipsis pro Abbate, qui ad aliud trāsierit Monasterium, de nullo alio, præterquā de Clun. Monasterio Pastorem assumere liceat. Quo nimirum defuncto, vel etiam remoto de Congregatione sua, eligendi Abbatem, cū prędicto tamen tenore eandem habeant facultatem. Pro recompensatione {1396}quoque fatigationū, expensarumque, quas nimirum te, vel prædecessores tui pro Monasterio S. Egidij pertulisti, idem Abbas consensu fratrum suorum, obedientiam, quæ Limantium nuncupatur, cum pertinentiis suis, tibi & per te Cluniacensi Monasterio donauit, & in ius eius ac in proprietatem in perpetuum transtulit. Quod si quis vos super eadem Obedientia molestauerit, præfatus Petrus Abbas se ac successores suos secundum iustitiam auctores & defensores constituit. Tu vero, dilecte fili PetreAbbas, præter ea, quæ dicta sunt, quærimoniæ, quam aduersus Monasteriū S. Egidij habebas, habito fratrum tuorum consilio, in perpetuum renunciasti. Statutum etiam est, vt si Cluniacense Monasterium super Monasterio S. Egidij haberet aliqua priuilegia, vel Cœnobium S. Egidij super Limantio, vtrimque reddantur. Si qua vero extant generalia, nullum in hoc vigorem obtineant. Auctoritate igitur Dei, & nostra præcipimus, vt prædicta conuentio absque vllius contradictione irrefragabiliter perpetim obseruetur. Si quis vero prædictæ concordiæ in hunc nostræ confirmationis contraire præsumpserit, indignationem beatorum Petri & Pauli, ac nostram incurrat, & ab incœpto frustretur.

• Ego InnocentivsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Rota. Bene valete]

• Ego Matthæus Albanensis Episcopus ff.

• Ego Romanus Diac. Cardin. S. Mariæ in porticu Noles ff.

• Ego Ioannes tit. S. Crisogoni Presbyt. Card. ff.

• Ego Gregorius Diaconus Cardinalis SS. Sergij & Bacchi ff.

• Ego Lucas Presbyter Card. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

• Ego Otto Diaconus Card. S. Georgij ff.

• Ego Guido Diaconus Card. SS. Cosmæ & Damiani ff.

Datū Valentiæ per manum Almerici S. R. E. Diaconi Card. & Cancel. viii.Kal. Martij, Incarn. Dominicæ anno M. C. XXXII. Pontificatus vero domni Innocentij. Papæ II. anno iii.

[132] Confirmatio SS. Facundi & Primitiani in Hispania.

An. 1133. Charta cxxxii.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei dilecto filio PetroCluniacensi Abbati, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Ignē venit Dominus mittere in terram, & vult vt ardeat. Quia ergo gratuita Dei beneficentia sacrū Cluniacense Collegiū suæ visitationis gratia illustrauit, ignem in eo caritatis accendit, & discreta religionis humilitate perfudit: æquissimi iuris est, vt quod gratis accipit, fratribus indigētib, deuote impendat, lapsos releuet, tepidos excitet, {1397} & piæ religionis radios, & bene Deo placentis conuersationis odorem, diuersas mundi illustrando Prouincias, longe lateque transfundat, & sit amor ac gloria diuini cultus, quæ copiose, Deo gratias, vigent in vite, per vestram administrationem Deo grata & fœcunda vbertate multiplicentur in propagine. Monasterium ergo SS. Martyrum Facundi & Primitiui, quod in Hispaniarum partibus situm est, & ad ius beati Petri constat specialiter pertinere, quia a religionis nitore, & temporalium rerum opulentia, quibus pristinis temporibus effloruerat, vnde valde dolemus, peccatis exigentibus excidit, nos, quorum præcipue interest, in antiquum religionis & dignitatis statum loca venerabilia reuocare, illustris filij nostri Aldefonsi Hispaniarum Regis vota clementius admittentes, vestris postulationibus impertimur assensum. Igitur locum ipsum cum suis omnibus pertinentiis tibi, dilecte in Domino fili PetreAbbas, tuisque successoribus, saluo nimirum beati Petri censu annuo, & sanctæ Romanæ Ecclesiæ in omnibus debita iustitia & reuerentia, ad reformationem religionis, & rerum temporalium incrementum, ex Apostolicæ Sedis benignitate committimus. Vestra itaque, carissimi filij, interest, vt ope, & consilio, vestraque instantia religio in eodem Monasterio reformetur, & tam in interioribus quam in exterioribus locus ipse ad statum & dignitatem pristinam auxiliante Domino reducatur.

• Ego InnocentiusCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Rota. Bene valente]

• Ego Guillelmus Prænestinus Episcopus ff.

• Ego Vrbanus Presbyter Cardin. tit. S. Clementis ff.

• Ego Anselmus Presbyter Cardinalis ff.

• Ego Lucas Presbyter Cardin. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

• Ego Guido Diaconus Card. S. Mariæ in via lata ff.

• Ego Oddo Diaconus Cardin. S. Georgij ad velum aureum ff.

Datum Bononiæ per manum Aymerici S. R. E. Diaconi Cardin. & Cancellarij, Id. Decembris, Indict. x.Incarn. Dominicæ, anno M. C. XXXIII. Pontificatus domni Innocentij Papæ II. anno iii.

Charta Petri dicti Venerabilis Abb. Clun. IX. super Ecclesiā sancti Dionysij de Carcere.

An. 1133.

Innomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis. Diligens præcedentium Patrum prouidentia & studiosa nihilominus sagacis prouidentiæ eorum solertia, alumna pacis, amica concordiæ, {1398} præsentium futurorumque consulens vtilitati, hoc instituit, hoc præuidit, hoc inspirante Deo decreuit, vt quoties aliquid præcipuum agitur, vel Deo seruientibus memoria dignum confertur beneficium, literarum testimonio & scriptorum priuilegio roboretur, quod memoriæ tenacius commendetur. Cuius constitutionis doctrinam diuinitus editam, Ego Frater Petrus Abbas Cluniacensis subsequens, actionem illam salutiferam inter piissimum Regem Francorum Ludouicum, & eius vxorem Adelaidam Reginam, eorumque filios, ac Priorem sancti Martini de Campis domnum Theobaldum, & Conuentum solemniter peractam, de Ecclesia videlicet Montismartyrum, & de Ecclesia sancti Dionysij de Carcere, approbo & concedo, vtque nostris temporibus & futuris firmior habeatur, inuiolabiliter teneatur, rata conseruetur, indissolubili scripto præsenti confirmo.

Sunt autem hæc quæ ego & Conuentus concessimus, Ecclesia videlicet libera, eo dumtaxat modo quo monachi nostri tenuerant, & decima ad eandem Ecclesiam pertinens, cum vineis & terra arabili cum vno hospite apud Darentiacum, cæterisque appenditiis quæ ibidem Deo seruientes possederant. Addimus præterea Ecclesiam de sancto Martyrio cum vineis Adam, & Morelli culturam, culturam etiam quam domnus Matthæus Prior comparauit a Warnerio de portu. Actum Parisiis apud sanctum Martinum de Campis. Anno ab Incarnatione Domini 1133. Indictione 14. residente in Apostolica Sede Papa Innocentio, Ludouico Rege Francorum, & domni Petri Cluniacensis Abbatis anno duodecimo.

[203] Charta de Ledecomba in Anglia, & de centum marcis argenti.

An. 1136.

Charta cciii.

StephanvsRex Anglorum, Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Comitibus, Baronibus, & omnibus fidelibus suis per Angliam constitutis, salutem. Sciatis quoniam venerabilis memoriæ Rex Henricus auunculus meus, & antecessor meus, pro anima patris sui aui mei, & animabus patrum & prædecessorum nostrorum dedit in eleemosynam omnibus annis Deo, & Ecclesiæ beati Petride Cluniaco centum marcas argenti de proprio thesauro suo. Ego vero bonorum eius actuum ex debito sicut subsecutor, sic & deuotus imitator, & ex gratia supernæ miserationis sedulus imperator, quod præfatus auunculus meus prædictæ Ecclesiæ in denariis contulit de thesauro suo, hoc ego eidem Ecclesiæ in subscriptæ terræ stabilitis redditibus in perpetuum assigno, & manerium meum de Ledecomba, quod de proprio dominio meo est, pro illis centum marcis argenti illi Ecclesiæ in sempiternum dono & concedo. Quia volo, & firmiter præcipio quod Cluniacus teneat manerium illud cum omnibus consuetudinibus & appendiciis in terris & proprio ....... cum omnibus quietationibus & libertatibus, & rebus illi manerio pertinentibus, quas ipsum manerium liberius habuit, quando fuit in manu mea, & antecessorum meorum. Et vt hæc donatio mea rata & inconuulsa illi sine fine Ecclesiæ perduret, præsentis sigilli {1399}mei attestatione, & subscriptorum subnotatione confirmo & corroboro. Apud Wintoniam, anno Incarn. Dominicæ M.C.XXXVI. regni vero mei primo.

• S. Stephani Regis.

• S. Mathildis Reginæ.

• S. Eustachij filij Regis.

• S. Henrici de Soilli.

• S. Henrici Episcopi Wintoniensis.

• S. Rogeri Episcopi Sarisb.

• S. Alexandri Episcopi Lincoln.

• S. Nigelli Eliensis Episcopi.

• S. Alani Comitis Richemundiæ.

• S. Rogeri Comitis Warwici.

• S. Alberici de Ver.

• S. Roberti de Ver.

• S. Alberti de Laci.

[205] Confirmatio de Labdecombe.

Undated. Charta ccv.

Henricus Dei gratia Rex Anglorum, Dominus Hiberniæ, Dux Normanniæ & Aquitaniæ, Comes Andegau. Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Prioribus, Comitibus, Baronibus, Iustitiariis, Vicariis, Præpositis, ministris, & omnibus Bailliuis, & fidelibus suis salutem. Inspeximus confirmationem H. Regis aui nostri in hæc verba. Henricus Dei gratia Rex Anglorum, Dux Normanniæ, & Aquitaniæ, & Comes Andegau. Archiepiscopis, Episcopis, Abbatibus, Comitib., Baronibus, Iusticiariis, Vicariis, & omnibus fidelibus suis, Francis, & Anglis totius Angliæ, salutem. Sciatis quod ego concedo & confirmo Deo & Ecclesiæ S. Petri Cluniacēsis, & Monachis ibidem Deo seruientibus, Manerium de Ledecumbe in perpetuam eleemosynam pro salute Regis H.aui mei, & omnium antecessorum meorum, & pro propria salute mea, quod manerium Rex Stephanus dedit & assedit eis pro cētum marcis quas prædictus Rex Henricus solebat dare annuatim eidem Ecclesiæ Cluniac. Quare volo, & firmiter præcipio, quod prædicta Ecclesia, & Monachi, idem maneriū bene, & in pace, & libere, & quiete, & honorifice in perpetuum teneant in omnibus pertinentiis suis in bosco & plano, & pratis, & pasturis, & aquis, & molendinis, & stagnis, & hominibus, & tenuris eorum, & cum omnibus libertatibus suis, sicut vnquam melius, & plenius, & liberius, tenuit illud Rex Henricus in manu mea. Testes.

• R. Winton. Episcopus.

• G. Eliens. Episcopus.

• Ioannes Northw. Episcopus.

• H. Episcopus Dunelm.

• Willermus Comes de Arundel.

• Comes de Mandeuilla.

• Richardus de Lucy.

• Richardus de Camuill.

• Rand. de Glamuill.

• Hugo de Cressey.

• Thomas de Bardum.

• Bertramus de Verdum.

• Willelmus filius Radulphi.

• Radulphus Briter.

Apud Northampton.

Nos igitur hanc cōcessionem ratam & gratam habemus, & eā Abbati Clun. & Monachis ibidem Deo seruientibus pro nobis & heredibus nostris {1400}concedimus & confirmamus. His testibus venerabilibus Patribus W. Karleol. & W. Wigorn. Episcopis, Ioanne Comite Lincoln Constabulario Cestriæ, Simone de Monteforti, Willelmo de Ralegh. Petro de Malolacu, Ioanne filio Galfredi, Amaurico de S. Amando, Galfrido Dispens. Willelmo Gernum & aliis. Datum per manum venerabilis Patris R. Cisterciensis Episcopi, Cancellarij nostri, apud Westmonasterium, xxii.die Ianuarij, anno regni nostri XXII.

Innocentij II. Papæ Diploma, super Manerio de Letdecumba in Anglia.

Undated. Charta lxxx.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei dilecto filio PetroCluniacensi Abbati, eiusque fratribus tam præsentibus, quam futuris regulariter substituendis in perpetuum. Ad hoc in Apostolicæ Sedis regimine, disponente Deo, promoti sumus, vt piis votis assensum præbere, auresque nostras inclinare iustis petitionibus debeamus. Quia, sicut iniusta poscentibus nullus est tribuendus effectus, ita legitima & iusta postulantium non est differenda possessio. Eapropter, dilecti in Domino filij, vestris iustis postulationibus gratum impertientes assensum, Manerium de Letdecumba, quemadmodū ab illustri viro StephanoAnglorum Rege, cum consuetudinibus & libertatibus illi pertinentibus, & omnibus suis appendiciis, de proprio dominio suo vobis deuotionis intuitu concessum est, & scripto suo firmatum, pro centum videlicet marcis argenti, quas Henricvsbonæ memoriæ Anglorū Rex prædecessor illius, de thesauro suo annis singulis persoluendis vobis concesserat: auctoritate Apostolica vobis, & per vos Cluniacensi Monasterio cōfirmamus, & præsentis scripti pagina communimus. Si qua igitur in futurum Ecclesiastica, sæcularisue persona huius nostræ confirmationis paginam sciens, contra eam temere venire tentauerit: secundo tertioue commonita, si non satisfactione congrua emendauerit, potestatis, honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacratissimo corpore ac sanguine Dei, & Domini nostri Iesu Christi Redemptoris aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Obseruantibus autē sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatinus & hic fructum bonæ actionis percipiant, & apud districtum Iudicem præmia æternæ pacis inueniant, Amen, amen, amen.

• Ego InnocentivsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Rota bene valete]

• Ego Conradus Sabinensis Episcopus ff.

• Ego Albericus Hostiensis Episcopus ff.

• Ego Martinus Presbyt. Card. tit. S. Stephani ff.

• {1401}Ego Statius Presbyter Cardinalis tit. S. Sauinæ ff.

• Ego Guido Presbyter Cardinalis tit. S. Grisogoni ff.

• Ego Goizo Presbyter Card. tit. S. Ceciliæ ff.

• Ego Hubaldus Presbyter Card. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

• Ego Rainerius Presbyter Cardinalis tit. S. Priscæ ff.

• Ego Otto Diaconus Card. S. Georgij ad velum aureum ff.

• Ego Guido Diaconus Cardin. SS. Cosmæ & Damiani ff.

• Ego Gerardus Diaconus Cardin. S. Mariæ in Domnica ff.

• Ego Octauianus Diaconus Card. S. Nicolai in carcere ff.

• Ego Petrus Diaconus Card. S. Mariæ in Porticu ff.

Datum in monte Tiburtino per manum Gerardi S.R.E. Presbyteri Cardin. ac Bibliothecarij xiv.Cal. Iunij, Indict. v.Incarn. Dominicæ anno M. C. XLII. Pontificatus vero domni Innocentij II. Papæ anno xiii.

Confirmatio de Rochabouecurt.

An. 1136. Charta cxxiv.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilecto in Christo filio PetroClun. Abbati, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Bonus & diligens paterfamilias gaudio magno gaudet, cum vineam suam locatam agricolis vigilanti studio videt excoli, & tribulis ac sentibus pariter emundari. Cuius profecto gaudio lætitia iocundior cumulatur, si eadem vinea propagatione ordinaria per multorum spatiorum dimensionem incipiat dilatari. Proportionali igitur ratione Deo credimus gratissimum esse, si Deo dicati Religio Cluniacensis Monasterij & diuersas Ecclesias exornet, atque plurimorum mentes disciplinis regularibus instruat, & fide, quæ per dilectionem operatur, inflammet. Eapropter, dilecte in Domino fili PetreAbbas Cluniacensis, memores deuotionis, quam erga Sedem Apostolicam cum commissa tibi Ecclesia semper habuisti, & honoris & seruitij, quod nobis efficaciter fideliterque, maxime tempore schismatis impendisti, Ecclesiam de Rochabouecurt, laudantibus eiusdem Clericis a venerabili fratre nostro Willelmo Petragoricēsi Episcopo PontioAbbati antecessori tuo, & per eum Ecclesiæ Clun. canonice donatam, & a felicis memoriæ Papa Calixto antecessore nostro, sicut priuilegium eius testatur, solemniter confirmatam, tibi successoribusque tuis non solum confirmamus, sed etiam confirmādo auctoritate Apostolica donamus, vt Ordo Clun. ad laudem Dei, ad quam specialiter institutus est, & ad honorem sacrosanctæ Romanæ Ecclesiæ, cui omnino deuotus est, perpetuis temporibus ibi floreat. Statuentes, vt nulli hominum liceat eandem Ecclesiam vel bona, quæ in præsentiarum legitime possidet, aut in futurū iustis modis, præstāte Domino, poterit adipisci, temere perturbare, auferre, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare. Si qua igitur in posterum Ecclesiastica, secularisue persona hanc nostræ constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentauerit, secundo tertioue commonita, si non {1402} reatum suum cōgrua satisfactione correxerit, potestatis, honorisque sui dignitate careat, reamq. se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacratissimo corpore & sanguine Dei, & Domini nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Cunctis vero eidem loco sua iura seruātibus sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatenus & hic fructum bonæ operationis percipiant, & apud districtum Iudicem præmia æternæ pacis inueniant, Amen, amen, amen.

• Ego Innocentivs Catholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

• Ego Guillelmus Prænestinus Episcopus ff.

• Ego Gregorius Diaconus Cardinalis SS. Sergij & Bacchi ff.

• Ego Guido Cardinalis Diaconus S. Adriani ff.

• Ego Vassallus Diaconus Card. S. Eustachij ff.

• Ego Hubaldus Diac. Cardin. S. Mariæ in via lata ff.

• Ego Anselmus Presbyter Card. ff.

• Ego Littifredus Card. tit. Vestinæ ff.

• Ego Lucas Presbyter Card. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

Data Pisis per manum Almerici S.R.E. Diaconi Card. & Cancel. iii.Id. Martij. Indictione xiv.Incarn. Dominicæ anno M. C. XXXVI. Pontificatus domni Innocentij Papæ II. anno vii.

[81] Confirmatio Montis-desiderij cum pertinentiis suis.

An. 1136. Charta lxxxi.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilecto in Christo filio PetroCluniacensi Abbati, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Bonus & diligens paterfamilias gaudio magno gaudet, cum vineam suam locatam agricolis vigilanti studio videt excoli, & tribulis ac sentibus pariter emundari. Cuius profecto gaudio lætitia iocundior cumulatur, si eadē vinea propagatione ordinaria per multorum spatiorum dimensionem incipiat dilatari. Proportionali igitur ratione Deo credimus gratissimum esse, si Deo dicati religio Cluniacensis Monasterij, & diuersas Ecclesias exornet, atque plurimorū mentes disciplinis regularibus instruat, & fide, quæ per dilectionem operatur, inflammet. Hoc profecto intuitu Montisderiēsem Ecclesiam a venerabilibus fratribus nostris Guarino Ambianensi, & Simone Nouiomensi Episcopis Monasterio Cluniacensi canonice & deuote collatā, idipsum quoq. carissimo filio nostro Lodoicoillustri, & glorioso Frācorum Rege, & Rainaldo Remensi Archiepiscopo, atque Radulpho de Perrona cōcedentibus, & pro eius confirmatione Sedem Apostolicam suppliciter exorātibus, cum omnibus ad ipsam pertinentibus, in perpetuum tibi, tuisque successoribus confirmamus. Statuentes vt nulli omnino homini liceat eandem Ecclesiam, vel bona, quæ in præsentiarū legitime possidet, aut in futurū iustis modis, præstāte Domino poterit adipisci, temere perturbare, auferre, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare. Si qua igitur in posterum Ecclesiastica, secularisue persona, hanc nostræ constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentauerit, secundo tertioue commonita, si non reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis, honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate {1403}cognoscat, & a sacratissimo corpore & sanguine Dei, & Domini nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Cunctis vero eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Iesu Christi, quatinus & hic fructum bonæ operationis percipiant, & apud districtum Iudicem præmia æternæ pacis inueniant, Amen.

Ego InnocentivsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Bene valete]

• Ego Guillelmus Prænestinus Episcopus ff.

• Ego Anselmus Presbyter Card. ff.

• Ego Luitfredus Presbyter Cardinalis tit. Vestinæ ff.

• Ego Lucas Presbyter Card. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

• Ego Guido indignus Sacerdos ff.

• Ego Gregorius Diaconus Cardin. SS. Sergij & Bachi ff.

• Ego Guido Card.Diaconus S. Adriani ff.

• Ego Vassallus Diaconus Cardin. S. Eustachij ff.

• Ego Hubaldus Diaconus Card. S. Mariæ in via lata ff.

Datum Pisis per manum Almerici S. R. E. Cardinalis & Cancellarij, iii.Idus Martij, Indict. xiv.Incarnat. Dominicæ anno M. C. XXXVI. Pontificatus Domni Innocentij Papæ II. anno vii.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

De concessione duorum Altarium in Episcopatu Ambianensi.

An. 1138.

Charta ccciii.

In nomine Patris, & Filij, & Spiritus sancti, Amen. GvarinvsDei gratia Ambianensis humilis Episcopus, sanctæ Ecclesiæ filiis præsentibus & futuris, feliciter niti ad brauium supernæ vocationis. Sciatcaritas & dilectio vestra, quoniam Bernardus de Ballolio miles strenuus, consiliis diuinis & hortatibus nostris, & religiosorum virorum sapienter acquiescens, & animabus prædecessorum suorum, & propriæ saluti, & successorum suorum prouide consulens, quædam Altaria ad ipsum, & eius antecessores hereditario iure pertinentia, quæ licet iniuste, vtpote laicus, ad periculum animæ suæ, diu ipse tenuerit, Monasterio Cluniacensi, Dei tactus aspiratione, concessit. Huic autem concessioni fratres eius, & vxor sua Mathildis, & filij eius Ingelrannus, & Wido, Eustachius, & Bernardus, & filia sua Hatuildis interfuerunt, & ob remedium animarum suarum assensum libentissime præbuerunt, eademque Altaria in manibus nostris reddentes, libere & quiete spontanei dimiserunt. Nos autem Cluniacensis Monasterij religionem considerantes, in præsentia Archidiaconorum nostrorum, Radulphi videlicet & Balduini, {1404}& Clericorum Achardi & Valteri Sacerdotum nostrorum, & aliorum multorum, tam Clericorum quam laicorum religiosorum, & multorum hominum suorum, eadem Altaria donauimus: saluis Ecclesiæ Ambianensis, nostrisque, & successorum nostrorum, & ministrorum, sicut ipsa Altaria ab antiquo persoluerant, consuetudinibus, & Episcopali auctoritate in perpetuum confirmamus. Ita scilicet vt Monachi, qui in Ecclesia de domno Petro Deo seruirent, Cluniacensi Capitulo Marcham vnam argenti singulis annis persoluant, & sic ipsorum omnes Altarium redditus in vsus suæ Ecclesiæ, & in expensas suas, libere & quiete possidendo retineant, Ecclesiam scilicet de domno Petro, Altare de Ballolio, Altare de Turs, Altare de Ardicuria, Altare de Ramburellis, Altare de Alenai. Actum hoc anno Dominicæ Incarnationis, M. C. XXXVIII. Indictione ii.feliciter, Amen.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Confirmatio Domus Montis-pessulani, & Sancti Geruasij, & S. Renoberti.

An. 1138.

Charta cxxvi.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilecto filio PetroAbbati Cluniac. eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Quos omnipotens Dominus, ampliori honestate ac religionis nitore facit esse conspicuos, a Sede Apostolica conuenit plurimum honorari, & oportunis aminiculis confoueri. Quocirca, dilecte in Domino fili PetreAbbas, personam tuam paternis affectibus amplexantes, donationem ab illustri viro Guillelmo Montis-pessulani in manu nostra deuotionis intuitu factam, & per nos Monasterio tradendam Cluniacensi, tuisque successoribus cōfirmamus, & Cluniacensi Monasterio ratam & inconuulsam perpetuo manere decernimus. Statuentes, vt in eodē loco Oratorium & Cimiterium construatur, in quo si quæ personæ vndecumque venientes sepeliri deliberauerint, nullius prohibeantur obstaculo, nisi forte vinculo excommunicationis fuerint innodatæ, saluo nimirum iure matricis Ecclesiæ. Adiicimus etiam, vt si quid fratribus in eodē loco Deo seruientibus concessione Pontificum, largitione Principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis Deo propitio imposterum datum fuerit, tā tibi, quam ipsis fratribus præsentibus vel futuris, firma & inuiolabilia seruentur. Simili quoque modo Monasterium S. Geruasij de Fos, quod quidem aliquando Prioratus Cluniacensis Cœnobij extitit, nunc autem in Abbatiam per quorundam insolentiam est trāslatum, in Prioratus statum & ordinem reuocetur, & perpetuis temporibus cum omnibus suis pertinētiis sub eiusdem Monasterij ditione ac dispositione cōsistat. Vt autem sacrum Cluniacense Cœnobium semper de bono in melius suscipiat incrementum, Monasterium SS. Domitiani & Ragneberti sub iure & dispositione tua, & successorum tuorum perpetuo manere sancimus, quemadmodum a venerabili fratre nostro Petro Lugdunensi Archiepiscopo, Apostolicæ Sedis Legato noscitur institutū, & suo scripto atque sigillo firmatum. Nulli ergo hominum fas sit idem Cluniacense Cœnobium super hac nostra concessione ac confirmatione temerario ausu perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere: sed omnia integra conseruentur eorum, {1405}pro quorum sustentatione ac gubernatione concessa sunt, omnimodis vsibus profutura. Si qua sane in posterum Ecclesiastica, secularisue persona hanc nostræ Constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire tentauerit, secundo, tertioue commonita, si non congrue satisfecerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacratissimo corpore ac sanguine Dei, & Domini Redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat, Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatenus hic fructum bonæ actionis percipiant, & in futuro præmia æternæ pacis acquirant, Amen.

Ego InnocentivsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

Ego Gregorius Diaconus Cardinalis SS. Sergij & Bachi ff.

Ego Geraldus Presbyter Card. tit. S. Crucis in Hierusalem ff.

Ego Teudewinus S. Rufinæ Episcopus ff.

Ego Anselmus Presbyter Card. tit. S. Laurentij in Lucina ff.

Ego Littifredus Presbyter Card. tit. Vestinæ ff.

Ego Lucas Presbyter Card. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

Ego Martinus Presbyter Card. tit. S. Stephani ff.

Datum Laterani per manum Aimerici S. Rom. Ecclesiæ Diaconi Cardinalis & Cancellarij IIII. Cal. Maij, Indict. II. Dominicæ Incarn. anno MCXXXVIII. Pontificatus domni Innocentij Papæ II. anno X.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Compositio inter Cluniacum, & S. Benedictum super Padum.

An. 1140.

Chart. cxxv.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilectis filiis Abbati & Conuentui Clun. salutem & Apostolicam benedictionem. Venientibus ad Apostolicam Sedem dilectis filiis S. Monacho vestro, ac H. Monasterij S. Benedicti super Padum procuratoribus, idem S. proposuit coram nobis, quod cum Monasterium memoratum a felicis recordationis G. Papa prædecessore nostro, Hvgoniprædecessori tuo, fili Abbas, & successoribus eius fuerit dudum commissum, vt in eius gubernatione atque custodia potestatem haberent & studium procurationis impenderent, ac obeunte Abbate ipsius loci, eorum diligentia prouideret, vt in loco regiminis iuxta beati Benedicti regulam persona subrogaretur idonea, & quicquid in Monasterio ad augmentum, & obseruantiam Monasticæ Religionis institui vel emendari etiam oporteret, eorum semper dispositione ac magisterio impleretur, prout in felicis memorię Lucij & Clementis prędecessorum nostrorum authenticis asseruit contineri: Abbas & fratres Monasterij supradicti debitam tibi, fili Abbas, & Ecclesiæ tuæ obedientiam & reuerentiam subtrahentes, super præmissis & aliis iniuriosi tibi graues existunt, & a tua, & Ecclesiæ tuæ subiectione se, ac Monasterium suum subtrahere molientes, iidem quoque fratres Abbatem sibi eligere non formidant, absque tua, & fratrum tuorum conniuentia & consensu. Procurator {1406}vero Monasterij S. Benedicti proposuit ex aduerso, quod cum Monasterium ipsum ad ius & proprietatem Ecclesiæ Romanæ pertineat, & per priuilegia Pontificum Romanorum fuerit ab antiquo libertate donatum, tibi vel Ecclesiæ tuæ subesse, vel respondere in aliquo minime tenebatur, quinimo ad fratres eiusdem loci, tam dispositio quam Abbatis electio pertinebat; adiiciens, quod & si ius aliquod prædictorum priuilegiorum intuitu Clun. Ecclesiæ competierit, illud penitus est absorptum, cum hactenus neglexerit vti eis, & Monasterium supradictum lōgissimo tempore plena fuerit libertate gauisum. Proposuit insuper idem Monasterium super capitulis prænotatis per bonæ memoriæ Eugenij Papę prędecessoris nostri sententiam absolutum. Cum ergo super his, & quibusdam aliis procuratores ipsi nō desinerent altercari, & per venerabiles fratres nostros I. Sabin. & N. Tusculan. Episcopos de mandato nostro fuerit de amicabili compositione tractatum, nobis mediantibus demum inter procuratores ipsos huiusmodi compositio interuenit; vt cum in Monasterio sæpedicto fuerit Abbatis electio celebranda, fratres eiusdem loci absque requisitione vestra personam idoneam regulariter sibi eligant in Abbatem; qui si concorditer electus extiterit, munus benedictionis accipiat, & libere administret, nulla super his a vobis licentia expetita: ita videlicet quod is, qui fuerit in Abbatem electus, intra spatium primi anni vnum vel duos fratres cum suis litteris ad vos dirigat, in quibus tibi, fili Abbas, & successoribus tuis super obseruantia Monastici Ordinis, obedientiam repromittat, & tunc Clun. Abbas vel per se vel per alium ad Monasterium memoratum accedat, ab Abbate ipsius loci corporalem super Ordinis obseruantia obedientiam recepturus: vel transmissas sibi litteras, si maluerit, in testimonium obedientiæ sibi promissæ reseruet. Quod si Abbatis electio fuerit in discordia celebrata, pro dirimendo huiusmodi dissentionis articulo, ad Sedem Apostolicam recurratis. Item Abbas & Monachi supradicti loci de quadriennio in quadriennium aliquem ex confratribus suis ad Capitulum Cluniacense transmittant, qui audiat & recipiat quæ ibidem fuerint super obseruantia Ordinis constituta. Præterea quolibet quadriennio Clun. Abbas duos ex fratribus suis mittat ad visitandum Monasterium sæpedictum, quibus decenter ac benigne receptis, ab eodem Monasterio moderata procuratio tribuatur: & ipsi, Abbatis eiusdem loci consilio requisito, corrigant si quid in ipso Monasterio circa Monachos & conuersos, aliasque personas corrigendum inuenerint, & statuant quod circa eos fuerit statuendum. Si vero aliquid corrigendum in Abbate inuenerint, ad Rom. Pontificem illud referant, & sicut ipse mandauerit, in eius correctione procedant. Cum autem Clun. Abbas ad Monasterium sæpefatum accesserit, Abbas eiusdem loci ei, tanquam priori Abbati cedat in Choro, Capitulo, & in mensa. Abbas vero Clun. in membris corrigens quod fuerit corrigendum, si quid forte in Abbatis persona correctione dignum inuenerit, id ad aures Romani Pontificis proferre procuret, vt iuxta beneplacitum eius in Christo negotia procedant. Præterea Clun. Abbas ad Monasterium iam dictū accedens, viginti quinque equitaturis, & triginta {1407}personis; fratres vero cum illuc causa visitationis accesserint, quatuor equitaturis, & sex personis tantūmodo sint contenti. Vt igitur in perpetuum compositio suprascripta de procuratorū assensu facta inuiolabiliter obseruetur, nos eam auctoritate Apostolica confirmamus. Statuentes, vt nulli omnino hominum liceat hanc paginam nostræ confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attentare præsumpserit, indignationem omnipotentis Dei, & beatorum Petri & Pauli Apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Viterbij IIII. Idus Iulij, Pontificatus nostri anno XII.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Donatio Ecclesiarum de Barbona, & de Lintis, & Lintellis; vniusque Præbendæ in Ecclesia sancti Petri Trecensis, per domnum Hatonem Episcopum.

??

??

In nomine sanctæ & indiuiduæ Trinitatis, HatoDei gratia Trecensis Ecclesiæ humilis minister, omnibus fidelibus in perpetuum. Summa Dei virtus sapienter cuncta gubernans, ad insormationem humanæ vitæ misericorditer veniens, prudenter hoc prouidit, & iuste pieque ordinauit, vt qui Ecclesiasticis sunt intenti seruitiis, Ecclesiasticis iure prosequantur beneficiis. Quicquid ergo ad vtilitatem seruorum Dei efficere contendimus, profuturum nobis ad æternam beatitudinem promerēdam confidimus. Quocirca notum fieri volumus tam præsentibus quam futuris fidelibus, quod charissimi nostri fratres Cluniacenses ad nos humiliter accedentes, petierunt, vt pro amore Dei aliquod beneficium illi sanctissimæ Domui Clvniacensiimpertiri dignaremur.Siquidem iuxta petentibus aures claudere diuina pietas non permittit, proinde considerantes piam eorum esse petitionem, illorum petitionibus gratanter annuimus, atque Ecclesiam de Barbona, Ecclesiamque de Lintis & Lintellis perpetuo iure possidendas dedimus & concessimus: ita tamen vt Iterius Presbyter, quamdiu vixerit, quinque per singulos, solidos Cluniacensi Ecclesiæ de Ecclesia de Barbona persoluat; & nepos meus Wiricus decem solidos in vita sua. Post mortem vero illorum, illæ prænominatæ tres Ecclesiæ in proprium deueniant Monachorum: ita vt habeant liberam potestatem eligendi in eisdem Ecclesiis idoneos Sacerdotes, quos Trecensi Episcopo repræsentantes, curam animarum de eius manu recipiant. Monachi vero de Ecclesiasticis beneficiis, eisdē Presbyteris mensurate prouideant. Dedimus etiam Ecclesiæ Cluniacensi, laudantibus & concedentibus Clericis nostris, petente hoc atque exigente Papa Innocentio, vnam præbendam in Ecclesia beati Petri Trecensis in perpetuum tenendam. Quod ne aliqua temporum vetustate aut personarum varietate mutaretur, vel infirmaretur, iussimus hanc Chartam nostri sigilli auctoritate roborari, & nomina idonearum personarum, quæ interfuerunt, subtitulari.

Signum Oddonis Archidiaconi.

S. Manasses Archidiaconi.

S. Fulconis Archidiaconi.

S. Tegeri Canonici.

S. Wirici nepotis Episcopi.

{1408}S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Confirmatio S. Remigij de Plaore, de Barbona, de Lintis, de Lintellis, & de S. Siluestro in Trecensi Diocesi.

??

Chart. xciii.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilectis filiis PetroAbbati, & Monachis Cluniacensibus salutem, & Apostolicam benedictionem.Quæ vobis & fratribus vestris, ab Episcopis, & Ecclesiarum Dei Rectoribus, religionis intuitu rationabiliter data esse cognoscimus, tanquam nostra volumus obseruare, & auctoritate Sedis Apostolicæ, in qua Domino præsidente residemus, vt perpetuis obseruentur temporibus communire. Concessionem igitur Ecclesiarum S. Remigij videlicet de Plaiotro, de Barbona, de Lintis, de Lintellis, & de S. Siluestro, a venerabili fratre nostro Attone Trecensi Episcopo, vestro Monasterio & vobis factam firmamus, & præsentis scripti munimine roboramus. Si quis autem huic nostræ confirmationi sciens temerario ausu contraire tentauerit, indignationem omnipotentis Dei, & beatorum Petri & Pauli Apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Laterani XVII. Kal. Augusti.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Confirmatio de Prius, cum suis pertinentiis.

??

Chart. lxxxvii.

Innocentius Episcopus seruus seruorum Dei, dilectis in Christo filiis PetroAbbati, & Monachis Cluniacensibus in perpetuum. Ex Apostolicæ Sedis administratione, quæ extraordinaria sunt, volumus corrigere, & quæ ordinata ad meliorem statum deducere, & vt in suæ bonitatis firmitate permaneant, vigore Ecclesiastico roborare. Eapropter, dilecti in Domino filij, donationem a Girino, & fratribus, de loco qui dicitur Prins, cum suis pertinentiis, Remis in Palatio venerabilis fratris nostri Rainaldi Archiepiscopi nobis factā, vobis concedimus, donamus, & tradimus, ac per præsentis scripti paginam confirmamus. Nulli ergo omnino hominum fas sit pręfatum locum temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere vel aliquibus vexationibus fatigare: sed omnia dominio & possessioni Clun. Monasterij perpetuo integra conseruentur. Si quis autem huic nostræ constitutioni temerario ausu contraire tentauerit, si reatum suum non correxerit, a sacratissimo corpore & sanguine Dei, & Domini nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Conseruantibus autem sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatenus interuenientibus beatorum Apostolorum Petri & Pauli meritis æternæ vitæ præmia cum Sanctis omnibus percipere mereatur. Datum Remis II. Kal. Nouembr.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Lucij Papæ Diploma, de sancto Saba cum pertinentiis suis.

An. 1141.

Chart. xxxi.

Lvcius Episcopus seruus seruorum Dei, dilecto filio PetroCluniacensi Abbati, eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum. Etsi Ecclesiarum omnium cura nobis ex Apostolicæ Sedis amministratione immineat: illis tamen locis, quæ nostro regimini specialiter commissa sunt, atque infra vrbem sita, iuris sanctę {1409}Romanæ Ecclesiæ esse noscuntur, propensiori nos conuenit affectionis studio imminere. Beati Sabæ Monasterium, a temporibus sanctissimi Papæ Gregorij in religione & honestate fundatum, atque magnis & amplissimis possessionibus ditatum fuisse dinoscitur. Nunc autem peccatis exigentibus, & religio elapsa est, & prauorum hominum superabundante nequitia, bona & possessiones distracta sunt, & ab ipso contra iustitiam alienata. Eapropter, dilecte in Domino fili PetreAbbas, quoniam Cluniacense Monasterium, per omnipotentis Dei gratiam tamdiu longe lateque religione præcipua floruit, & bonæ opinionis odore multos aspersit, pręfatum sancti Sabæ Monasterium, cum omnibus ad ipsum pertinentibus, ad reformandam ibidem religionem, ad meliorandum etiam & disponendum, tibi, tuisque successoribus in perpetuum cōmittimus: vt in ipsius restitutione & gubernatione studium, & sollicitudinem impendatis, & potestatem habeatis. Decernimus etiam vt sine Cluniacensis Abbatis prouisione & consilio, ibidem Abbas de cætero nullatenus eligatur. Sed vestra semper prouideat diligentia, quatinus idonea, & huic officio digna in loco regiminis, secundum Regulam S. Benedicti persona subrogetur, & quicquid in Monasterio ad augmentum & obseruationem monasticæ religionis institui, vel emendari oportuerit, vestro semper magisterio & dispensatione amministretur. Salua quidem in omnibus auctoritate Sedis Apostolicæ, cuius iuris locus ille esse dinoscitur. Si qua igitur Ecclesiastica sæcularisue persona hanc nostræ Constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentauerit, secundo tertioue commonita, si non satisfactione congrua emendauerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacratissimo corpore ac sanguine Dei, & Domini nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Cunctis autem eidem Cœnobio iusta seruantibus sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatenus & hic fructum bonæ actionis percipiant, & apud districtum ludicem præmia æternæ pacis inueniant, Amen.

Ego LvcivsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff. cum decem & octo Cardinalibus.

[Rota bene valete]

Datum Romæ per manum Baronis S. R. E. Subdiaconi. XIV. Cal. Febroarij, Indict. VIII. Incarn. Dominicæ anno MCXLIIII. Pontificatus vero domni Lucij secundi Papæ anno primo.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Eugenij III. Papæ Diploma, de Calderia de Ledone.

An. 1147.

Chart. xcv.

Evgenius Episcopus seruus seruorum Dei, dilectis filiis PetroAbbati Cluniacensi, eiusq. {1410}fratribus tam præsentibus quam futuris, regularem vitam professis, in perpetuum. Quæ ab Ecclesiæ Dei fidelibus pro animarum suarum salute ad religiosorum sustentationem rationabili prouidentia statuuntur, in sua volumus stabilitate persistere, & ne prauorum hominum valeant in posterum refragatione turbari, congrua nos conuenit sollicitudine prouidere. Sicut per scriptum nobilis viri Willelmi Matisconensis Comitis, quod nostro conspectui obtulisti eiusdem sigillo impressum, agnouimus, idem W. Comes partim dono pro animæ suæ, & parentum suorum salute, partim venditione, possessionem quandam cum suis appendiciis in burgo Ledonis, quæ vulgo Baerna Monteria vocatur, quæ erat Haimonis Ledonensis Præpositi, & burgensem quendam eiusdem possessionis custodem, data ei concorditer in concambio alia Baerna Monteria, vobis vestrisque successoribus in perpetuum libere habendam concessit. Vos vero pro tanto beneficio sexdecim milia solidorum Cluniacensis Monetę, & quatuor ei dedistis. Cui nimirum donationi, & venditioni Pontia Comitissa vxor ipsius Comitis, Stephanus & Girardus filij eorum, præfatus Aymo præpositus, mater eius & fratres, Gualterius Vicecomes Frotoniaci, & omnes alij, qui in ea possessione aliquid iuris videbantur habere, assensum communiter præbuerunt. Quod vt firmiori stabilitate subnixum consisteret, ipse quoque Wilielmus Comes, & præfata vxor eius, & filij, & omnes alij supradicti iuramento firmarunt, eo videlicet tenore, quod huius concessionis in perpetuum bona fide auctores & defensores existerent. Si quis autem calumniam facere, aut damnum inferre tentauerit, ipsi pro posse suo cōcessionem ipsam per omnia tuebuntur. Proceres quoque terræ eiusdem Comitis, Hugo videlicet de Berziaco, Henricus Grossus, & Iocerandus frater eius, Guillelmus de Neblens, Paganus de Classiaco, Bernardus Paganus, Maiolus Tabutinus, & Stephanus de Basenens, iurauerunt quod si prædicta pactio non teneretur, aut aliquo casu infringeretur, commoniti a fratribus Cluniacensibus Matisconā venirent, & ibidem obsides manerent, donec re pacificata, cum licentia Abbatis Clun. redirent. Guido insuper de Munet, Guillelmus Ioret, G. de Loiseaco, & plures alij, qui in scripto prædicti Comitis continentur, in burgum Ledonis se obsides venturos, quemadmodum alij supradicti, nihilominus iurauerunt.

Hanc igitur donationem seu venditionem, dilecti in Domino filij, vobis vestrisque successoribus, & per vos Cluniacensi Monasterio, in quo diuino mācipati estis obsequio, auctoritate Apostolica confirmamus, & futuris perpetuo temporibus ratam manere decernimus. Prohibentes, vt nulli omnino hominum liceat Cluniacense Monasterium super eadem possessione temere perturbare, aut aliquibus molestiis fatigare; sed integra, & ab omni impetitione libera conseruetur eorum, pro quorum gubernatione & sustentatione concessa est, vsibus omnimodis profutura. Si qua igitur in futurum Ecclesiastica, sæcularisue persona hanc nostræ confirmationis paginam sciens, contra eam temere venire tentauerit, secundo tertioue commonita, si non satisfactione congrua emendauerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere {1411}de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacratissimo corpore ac sanguine Dei, & Domini Redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Conseruantibus autem sit pax Domini nostri Iesu, quatenus & hic fructum bonæ actionis percipiant, & apud districtum Iudicem præmia æternæ pacis inueniant, Amen.

Ego EvgenivsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Rota]

Ego Albericus Ostiensis Episcopus ff.

Ego Imarus Tusculanus Episcopus ff.

Ego Hubaldus Presbyter Card. tit. SS. Ioannis & Pauli ff.

Ego Guido Presbyter Card. tit. SS. Laurentij & Damasi ff.

Ego Hugo Presbyter Card. in Lucina ff.

Ego Aribertus Presbyter Card. tit. S. Anastasiæ ff.

Ego Iulius Presbyter Card. tit. S. Marcelli ff.

Ego Guido Presbyter Card. tit. Pastoris ff.

Ego Iordanus Presbyter Card. tit. S. Susannæ ff.

Ego Oddo Presbyter Card. S. Georgij ad velum aureum ff.

Ego Ioannes Paparo Diaconus Card. S. Adriani ff.

Ego Gregorius Diaconus Card. S. Angeli ff.

Ego Ioannes Diaconus Card. S. Mariæ nouæ ff.

Ego Guido Diaconus Card. S. Mariæ in Porticu ff.

Ego Iacintus Diaconus Card. S. Mariæ in Cosmidin ff.

Datum Altisiodori per manum Guidonis S. R. E. Diaconi Cardinalis & Cancellarij, VIII. Kal. Sept. Ind. X. Incar. Dominicæ anno MCXLVII. Pontificatus domni Eugenij III. Papæ anno III.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Charta Willelmi Comitis, de concordia inter ipsum, & domnumPetrvmAbbatem Cluniacensem super Mauziacensi, & Celsiniacensi Monasteriis.

??

Chart. ccxxix.

Qvæ pro salute geruntur maxime litteris tradere, ne tractu temporis ab hominum cadant memoria, prudentium assueuit discretio. Notum sit itaque, quod ego WillelmvsAruernorum Comes, reformando pacem cum domno PetroClun. Abbate, & eius fratribus pro iniuriis, quas Mauziacensi Monasterio, & Celsiniacensi iniuriose intuli, medietatem omnium letdarum, quæ in villa Reomensi, quoquo tempore acceptæ fuerint, libere prædicto Monasterio Mauziacensi, & eius habitatoribus dono, & in perpetuum possidere concedo. Verumtamen si quis prædictis habitatoribus, pro hac medietate {1412}letdarum controuersiam mouerit; ego idem Willelmus querentibus satisfaciendo Monachos Mauziacenses in pace obtinere faciam. De foro vero cognominato de Charnac, medietatem omnium annonarum, vt salis, Priori Celsiniensi, & eius Monachis; sed & censum annualem, qui ex terra, in qua forum fit, colligi poterit, in terra illa tantum, quæ beatri Petri iuris est, secundum quod vnicuique hominum institutum est, vel fuerit, gratanter reddo, & in perpetuum habere concedo. Si quando, quod absit, ego, vel qui sub potestate mea sit, aliquam iniuriam in supradictis foris, Monachis vel eorum hominibus fecero, vel quis fecerit, si Abbas Mauziacēsis, vel Prior Celsiniacensis, vel aliquis nomine eorum me emendare monuerit, infra quadraginta dies post admonitionē, eis satisfacere propria manu iuro. Prauas insuper consuetudines, quas infra villam de Charnac nomine letdarum per me, vel per meos introduxeram, & cætera mala, quæ hominibus villæ, vel Priori eiusdem loci iniuriose faciebam, dimitto. Similiter de Vareris, & de Brenac, & de aliis terris, quæ ad ius Celsiniensis, vel siluas occupando, vel deuastando, inuasi, eos supradicto Priori, & Ecclesiæ habitatoribus satisfacere cogam. Ad eandem quidem pacem reformandam necessario accessit, vt ego & Abbas Mauziacensis nomine Eustachius, quos meliores eiusdem villæ cognouimus, astringi præcepimus Sacramento, vt consuetudines, quas pacifice pater meus in villa Mauziacensi obtinuerat, concorditer dicerent, quibus essem contentus. Quod & ita factum est. Pro quibus consuetudinibus villam, & villæ habitatores, sed & extraneos euntes & redeuntes, & res eorum in eadem villa depositas fideliter defendere curabo. Forum Mauziacense, & forum Celsiniarum, sicuti forum Riomense, & de Charnac fideliter defendam. Liberos etiam homines, qui ex villa Abbatis ad meas transierunt, libere redire permittam. Terras, quæ ad ius Mauziacense pertinent, quas possidebant, si qui forte reddere noluerint, Abbas quibus voluerit, & quomodo voluerit, ordinet & disponat. Consuetudinarij vero ad propria reuertantur, excepto vno, qui remanebit, prout statutum est. Si quas insuper terras ego, vel mei, ad ius beati Austremonij pertinentes occupauimus, ego dimitto, & meos dimittere faciam. Si quis vero iustitiam pro aliquibus nostris facere noluerit, ad exigendum ius Abbati non ero. Hanc litis transactionem, & pacem feci in Capitulo Cluniacensi ego WillelmvsComes cum PetroAbbate eiusdem Monasterij, & cum Eustachio Abbate Mauziacensi, & cum Petro Priore Celsiniacensi, pręsente Conuentu eiusdem Monasterij, & Ademauro, & Stephano de Castello, & Stephano de Ermonense, & Bertrando Rigaldello, & aliis multis. Hanc etiam Chartam tenorem huius pacis continentem in æternum valituram proprio sigillo muniri præcipio, & vt Episcopus & Capitulum Claromontense, sed & domnus Papa, idem faciant, rogo & exopto.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Charta Adesonsi Imperatoris Hispaniæ, De S. Vincentio de Salamanca.

An. 1153.

Chart. ccxiv.

Cvm Scriptura nos omnibus bonum facere moneat, Ecclesiis, & Ecclesiasticis viris, veris {1413}Dei cultoribus, est eleemosyna præcipue largienda, iuxta illud Apostoli. Dum tempus est, operemur bonum ad omnes, maxime autem ad domesticos fidei. Huius rei gratia ego AdefonsvsImperator Hispaniæ, vna cum vxore mea Berengaria, grato animo, voluntate spontanea, pro mea, parentumque meorū salute, pro peccatorum nostrorū remissione, Cluniacēsi Ecclesiæ in honore beati Petri fundatæ, & eiusdem Ecclesiæ Abbati domno Petro, Monachisque omnibus Deo ibi militantibus, eorū successoribus in perpetuum, Ecclesiā S. Vincentij de Salamantica, cum omnibus eius hęreditatibus vel a me, vel ab aliis ei datis, eiusdem Ecclesiæ Priore domno Aliuco, domnoq. Berengario ipsius ciuitatis Episcopo suggerentibus & concedentibus, iure hæreditario dono, & hæreditariam eis in perpetuum habēdam concedo. Ita, inquam, prædictę Clun. Ecclesię, & prędicto Abbati dōno Petro, Ecclesiam S. Vincētij prænominatam dono; quatenus Canonicalem habitum, qui modo ibi habetur, in habitum Monachalem transuertat, & idem Ecclesiæ, ac eius possessionibus, vt Pater & Domnus semper disponat, semper prouideat. Si qua autem Ecclesiastica sæcularisue persona huic meæ donationi contrarius in posterum venerit, & eam diruperit, ab omnipotente Deo maledictus, in inferno cum Iuda proditore damnetur, nisi resipuerit; insuper pro temerario ausu hæreditate Clun. Ecclesiæ duplicata, regiæ potestati mille marchas argenti pectet. Facta Charta Najaræ IIII. Kal. Nouembris, Era MCLXXXI. prædicto. Imperatore Adefonso imperante in Toleto, Legione, Sarragocia, Najara, Castella, Gallecia.

Ego Adefonsus Imperator hanc donationem, quam in manu domni Guidonis Romanæ Ecclesiæ Cardinalis & Legati, Clun. Ecclesiæ de prædicta Ecclesia S. Vincentij facio, dono, auctoritate confirmo, & firmam, & stabilem omni tempore esse concedo.

Signum [Crux] imperatoris.

Ego Berengaria Imperatrix confirmo.

Ego Sancius Imperatoris maior filius.

Ego Raimundus Toletanus Archiepiscopus.

Ego Petrus Compostellanus Archiepiscopus.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Confirmatio S. Vincentij de Salamantica in Hispania.

??

Chart. XLviii.

Celestinus Episcopus seruus seruorum Dei, dilectis filiis PetroCluniacensi Abbati, eiusq. fratribus salutem & Apostolicā benedictionem. Cum ex iniuncto nobis a Deo Apostolatus officio, vniuersis Catholicæ Ecclesiæ filiis debitores existamus: vobis tamē, qui sanctæ Romanæ Ecclesiæ specialius inhæretis, propēsiori nos conuenit charitatis studio imminere. Ideoque tanquam specialibus beati Petri filiis paterna sollicitudine prouidere volentes, Ecclesiam S. Vincentij de Salamātica, quam frater noster Berengarius eiusdē ciuitatis Episcopus, assensu Prioris eiusdem loci, & {1414}charissimi filij nostri A. Regis Hispanię Canonice vobis concessit; per præsentis vobis scripti paginam confirmamus. Si quis autem huius nostræ confirmationis paginam sciens contra eam temere venire tentauerit, omnipotentis Dei, & beatorum Petri & Pauli Apostolorum eius indignationem se nouerit incursurum. Datum Laterani VI. Martij.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Charta Domni Frederici Imperatoris super Balmensi Monasterio.

An. 1153.

Chart. ccxiiii.

In nomine sanctæ & indiuiduę Trinitatis, Fredericvsdiuina fauente clementia Romanorū Rex Augustus. Si religiosorum vota & petitiones clementer admittimus, & ad cultum diuinæ religionis gratiosum fauorem eis impendimus: tam temporalis, quam æternæ beatitudinis præmia, felici commercio nobis contrahere non ambigimus. Eapropter omnium tam præsentium quam futurorum solers nouerit industria, qualiter nos ob reuerentiam & petitionem dilecti nostri Petri VenerabilisCluniacensis Abbatis statutum donationis, quod Cluniacensi Ecclesiæ de Balmensi Cœnobio cunctisq. possessionibus collatum est, a reuerendo videlicet Patre nostro Papa Eugenio III. nec non ab Humberto Bisuntin. Archiepiscopo, seu a Willelmo Burgundiæ præclaro Comite, nos quoque regia auctoritate corroboramus, & confirmamus, & paginæ præsentis priuilegio in æternum valiturum, de nostro, ac regni dominio in Cluniacensis Monasterij, & Abbatum ipsius dominium transactamus, saluo tamen iure, quo regno eadem Balmensis Ecclesia subiecta esse cognoscitur. Regia nihilominus auctoritate præcipimus, vt eadem Ecclesia nullum Aduocatum habeat, nisi quem Cluniacensis Abbas eligere voluerit: & vt omnia firma & inconcussa pace retineat, quæcumque temporibus Alberici Abbatis possedit, vel quæ eo tempore possidebat, quo eam Cluniacensis Abbas regendam suscepit. Iubemus etiam, vt quicumque ex iure Balmensi Abbati olim hominium faciebant, Cluniacensi Abbati absq. vlla contradictione modo similiter faciant. Ipsam quoque Balmensem Ecclesiam, & omnia ad eam pertinentia, ob salutem animæ nostræ, & omnium parentum nostrorum, in tuitionem nostram suscepimus; regia auctoritate prohibentes, ne aliqua magna vel parua persona ab hominibus eiusdem Ecclesiæ districtum, vel aliquam exactionē exigat, nec Balmenses Monachos a perquirendo iure suo in propriis possessionibus impedire præsumat. Ex quibus quasdam propriis necessarium duximus exprimendas vocabulis. Monasterium videlicet S. Mariæ Grandisfontis cum omnibus appendiciis suis. Monasteriū S. Petri Gaudę cum omnibus appēdiciis suis. Monasterium S. Mariæ infra vrbē Bisuntinam, quod vocatur Vissanum, cum omnibus appendiciis suis. Monasterium S. Eugendi Ethicæ. Monasteriū S. Laurentij. Monasterium S. Desiderati, Ledonens, cū omnibus appendiciis ipsorum Musnet, Creācet, Nouiacum, Buuliacū, Sabomacum, & Lafrautem, S. Mauritius, S. Robertus. Monasterium S. Stephani de Ponte. Monasterium S. Agnetis. Sisinciacum, Capella Beneuentum. Monasterium Sciense. Monasterium de Dola. Monasterium Strabon. Quæ omnia, cum reliquis acquisitis, vel {1415}acquirendis, Balmēsis Ecclesiæ, & per eam Clun. regia auctoritate confirmamus, & in perpetuum possidēda contradimus: adiiciētes, vt nullus huius nostræ traditionis statutum infringere præsumat. Si quis autem in aliquo temere contraire tētauerit, regio banno subiaceat, & mille libras auri Cameræ nostræ persoluat. Et vt hæc omnia æternaliter rata & inconuulsa permaneant, pręsentem paginam sigilli nostri impressione insigniri iussimus. Testes interfuerunt, quorum nomina subscripta cernuntur.

Arnoldus Coloniensis Archiepiscopus.

Gunterus Spirensis Episcopus.

Conradus Wormaciensis Episcopus.

Anselmus Hauelburgensis Episcopus.

Conradus Augustensis Episcopus.

Wibaldus Corbeiensis Abbas atque Stabulens. Abbas.

Henricus Dux Saxoniæ.

Henricus Dux Bauariæ.

Bertholdus Dux Karinthiæ.

Theodorus Comes Hollandiæ.

Heremanus Palatinus Comes.

Hugo Comes de Tagesburch.

Signum primi Domini Frederici Romanorum Regis inuictissimi.

Ego Arnoldus Cancellarius recognoui.

Datum Wormaciæ anno Dominicæ Incarnat. MCLIII. Ind. I. III. Idus Iunij, regnante domno Frederico Romanorum Rege glorioso, anno vero Regni eius II. in Christo feliciter, Amen.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Adriani IV. Papæ Diploma, De Abbatia Balmensi in Archiepiscopatu Bisuntinensi cum pertinentiis suis.

An. 1155.

Chart. lxiii.

Adrianus Episcopus seruus seruorum Dei, dilecto filio in Christo PetroCluniacensi Abbati, eiusq. successoribus canonice substituendis in perpetuū. Gloriosa, & ammirabilis diuinæ prouidentia maiestatis, ad hoc diuersos gradus & ordines in Ecclesia sua constituit: vt dum inferiores superioribus debitam obediētiam & reuerentiam exhiberēt, vna fieret ex diuersitate connexio, & ordinabiliter gereretur officiorū amministratione singulorum. Sicut autem filij obedientiæ in sinu matris Ecclesiæ gratiosæ consolationis vberibus cōfouendi sunt, ita rebelles & elati, qui per inobedientiam suam, quasi peccatum ariolandi & idololatriæ scelus incurrunt, seueritatis Ecclesiasticæ disciplinis sunt arctioribus coercendi. Balmense itaque Monasterium, quod per fratres ibidem congregatos, & odore bonæ opinionis & religionis decore splendescere ac florere debuerat: quia veterem hominem cum suis actibus sequebantur, in peccatis eorum, diabolo suadente, contabuit. Vnde tam in spiritualibus, quam in temporalibus, miserabiliter fuerat imminutum. Cū autem placuit ei, qui ab æterno cūcta disponit, vt tantis malis finem imponeret, & locum ipsum ad obsequium suum misericorditer reuocaret, facies eorumdem fratrum implere ignominia voluit, vt per hoc nomen suum inquirerēt, & ad viam rectitudinis inuiti etiam remearent. Hac itaque iustitia præeunte, dilecte in Domino fili, PetreAbbas, Balmense Monasterium cū omnibus, quæ in præsenti {1416}iuste & canonice possidet, aut in futurum rationabilibus modis præstante Domino poterit adipisci, prædecessorum nostrorum, venerabilis memoriæ Eugenij, & Anastasij Romanorū Pontificum vestigiis inhærentes, tibi & successoribus tuis, & per vos Cluniacēsi Ecclesiæ in perpetuum confirmamus. Ea videlicet ratione, vt Ordo Monasticus ibi secundum institutionem Cluniacensium fratrum, futuris temporibus inuiolabiliter conseruetur: & pro rebellione, contumacia, & offensa Balmensis Monasterij, quā Abbas & fratres aduersus sanctam Romanā exercuerunt Ecclesiā, quicumque regimen in eodem loco per vos pro tempore obtinuerit, numquā Abbatis, sed Prioris nomen tantummodo sortiatur. In bonis autem & possessionibus eius hæc propriis duximus exprimenda nominibus. Obediētiam Visani Monasterij. Obedientiam de Strabona. Obedientiam de Grandi-sonte cum appenditiis suis. Obedientiam de Galda cū appenditiis suis, & Ecclesiam S. Leodegarij, quæ est in villa, quæ Bauinans. Ecclesiā de Beliaco. Ecclesiam de Wilari Rostanni. Ecclesiam de Fragiaco. Ecclesiam de Vadriaco. Ecclesiam de Mōtibus. Obedientiam S. Lauteni. Obedientiam de Breriaco cum omnibus appendiciis suis. Baernam in ipso burgo. Obedientiam Cauaniacensem. Obedientiam de Poloniaco cum omnibus appendiciis suis, & Capella S. Sauini. Tres Burgenses in burgo Ledonis, qui vocantur Wanirant. Obedientiam de Dola. Obedientiam de Beneuant. Obedientiam S. Mauricij. Obedientiam de Saoneres. Obedientiam de Biuiliaco. Obediētiam S. Agnetis. Obedientiam de la Fracte. Obedientiam de Munet. Obedientiam de Pōte Arleti cum earū appendiciis, & cum Ecclesia de Pinctis. Ecclesiam de Blaterans. Ecclesiam de Wilari Rodulfi. Obedientiam de Capella. Obedientiam de Sinziciaco, cum pertinentiis earum. Ecclesiam de Cornauo. Ecclesiam de Corlant. Ecclesiam de Fay, cum decimis & earum appenditiis. Ecclesiam de Freboans cum decimis suis. Obedientiam S. Rāneberti cum appenditiis suis. Decernimus ergo vt nulli omnino hominum liceat præfatum Monasterium temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, aut aliquibus vexationibus fatigare: sed omnia integra conseruētur eorum, pro quorum gubernatione & sustentatione concessa sunt, vsibus omnimodis profutura. Salua in omnibus Sedis Apostolicæ auctoritate, & in supradictis Ecclesiis diocesanorum Canonica iustitia. Si qua igitur in futurum Ecclesiastica sæcularisue persona hanc nostræ Constitutionis paginam sciens contra eam temere venire tentauerit, secundo tertioue commonita, nisi præsumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, & a sacratissimo corpore & sanguine Dei, & Domini Redemptoris nostri Iesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districtæ vltioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco iura sua seruantibus, sit pax Domini nostri Iesu Christi, quatenus & hic fructum bonæ actionis percipiant, & apud districtum Iudicem præmia æternæ pacis inueniant, Amen.

{1417}Ego AdrianvsCatholicæ Ecclesiæ Episcopus ff.

[Rota. Bene valete]

Ego Ymarus Tusculanus Episcopus ff.

Ego Cencius Portuēsis & S. Rufinę Episcopus ff.

Ego Gregorius Sabinensis Episcopus ff.

Ego Guido Presbyter Card. tit. S. Grisogoni ff.

Ego Hubaldus Presbyter Car. tit. S. Praxedis ff.

Ego Maimedus Presbyter Card. tit. S. Sauinæ ff.

Ego Iulius Presbyter Card. tit. S. Marcelli ff.

Ego Bernardus Presbyter Car. tit. S. Clemētis ff.

Ego Octauianus Presbyter Car. tit. S. Ceciliæ ff.

Ego Astaldus Presbyter Card. tit. S. Priscæ ff.

Ego Girardus Presbyter Car. tit. S. Stephani in Celio monte ff.

Ego Ioannes Presbyter Card. SS. Ioannis & Pauli tit. Pamachij ff.

Ego Henricus Presbyter Card. tit. SS. Nerei & Achillei ff.

Ego Ioannes Presbyter Card. tit. SS. Siluestri & Martini ff.

Ego Odo Decanus & Card. S. Georgij ad Velum aureum ff.

Ego Rodulfus Diaconus Card. S. Luciæ in septa Solis ff.

Ego Guido Decanus Car. S. Mariæ in porticu ff.

Ego Ioannes Diaconus Car. S. Sergij & Bachi ff.

Ego Girardus Diaconus Card. S. Mariæ in via lata ff.

Ego Odo Diaconus Card. S. Nicolai in carcere Tulliano ff.

Datum Romæ apud S. Petrum per manum Rolandi S.R.E. Presbyteri Car. & Cancellarij, Non. Maij Ind III. Incarn. Dominicæ anno MCLV. Pontificatus vero domni Adriani Papæ IV. anno primo.

Confirmauerunt & hanc Abbatiam Clun. Cœnobio Vrbanus III. Papa anno Incar. 1185. Pontificatus suii.Chartalxxix.Clemens III. anno1187. Pontif. suii.Chartaxviii.& Celestinus III. anno1191. Pontif. suii.Chartalv.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Charta Petri Abbatis Cluniacensis, super Ecclesia de Morsalinis.

??

??

Venerabili Domino, & charissimo Richardo Constātiensi Episcopo frater Petrus humilis Cluniacensis Abbas salutē & orationes. Concordiam, quæ inter Abbatiam & Monachos Montisburgi, & filios nostros W. Priorem, & Monachos S. Cosmę de Ecclesia Morsalinarum facta est, fraternitatem nostram noueritis confirmasse, videlicet vt Monachi Montisburgi duas partes decimę frugum de omni terra quam habent Monachi S. Cosmę in Morsalinis, habeant & teneant, & in recognitionem x.solidos Andegauenses vel Rothomagēses Priori & Monachis S. Cosmæ annuatim reddant. Ipsa vero Ecclesia, & impositio Sacerdotis, {1418}& ea quæ ad altare & cimiterium pertinent, Priori & Monachis S. Cosmæ libere & quiete remanebunt. Vt autem hæc conuentio inter ipsos rata & inconcussa maneat in æternum, sublimitatem vestram deprecamur, vt Chartam vestram eis inde faciatis, & eorum concordiam authoritate vestra confirmetis. Valeat paternitas vestra.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Alia Charta eiusdem Petri Abb. super eadem Ecclesia.

??

??

Venerabili & dilecto nostro dōno Willelmo Abbati Montisburgi, omnique Conuentui, frater P. humilis Clun. Abbas salutem & orationes. Litteras dilecti filij nostri Willelmi Prioris S. Cosmæ vidimus & audiuimus. Concordiam vero quæ inter Abbatiā vestram & Ecclesiā S. Cosmæ de Ecclesia Morsalinarum facta est, fraternitatem nostram noueritis confirmasse, videlicet vt duas partes decimæ frugum de omni terra quā habent Monachi S. Cosmæ in Morsali, in perpetuum habeatis, & teneatis, & in recognitionem x.solid. Andegau. vel Rothomag. Priori eiusdē loci reddatis. Ipsa vero Ecclesia, impositio Sacerdotis, & ea quæ ad altare & cimiterium pertinent, Priori S. Cosmæ & Monachis, libere & quiete remanebunt. Vt autem hæc conuentio rata & inconcussa maneat in ęternum, pręsentes litteras sigilli nostri auctoritate munitas vobis destinare curauimus, Valete.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Charta Richardi Constantiensis Episcopi super eadem Ecclesia.

??

??

Ego Richardus Dei gratia Constantiensis Episcopus, a domno Petro Venerabili Abbate Cluniacensi expetitus, charta & sigillo meæ authoritatis, confirmo concordiam quæ facta est inter Abbatem & Monachos Montisburgi, & Ecclesiam & Monachos S. Cosmę de Ecclesia Morsalinarū, videlicet vt Monachi Montisburgi duas partes decimæ frugum de omni terra quā habent Monachi S. Cosmæ in Morsalinis, habeant & teneant, & in recognitionem x.solidos Andegau. vel Rothoma. Priori & Monachis S. Cosmæ annuatim reddant. Ipsa vero Ecclesia, & impositio Sacerdotis, & ea quæ ad altare & cimiterium pertinent, Priori & Monachis S. Cosmæ libere & quiete remanebunt. Vt autem hæc concordia inter prædictas Ecclesias rata & inconcussa maneat in æternum, pręsentis paginæ testimonio, & sigilli mei authoritate cum litteris domni Petri Abbatis Cluniacensis eandem concordiam confirmo. Huius rei testes sunt Willelmus Archidiaconus, Petrus Capellanus, Robertus de Milleto, Vnfredus Decanus, Willelmus Mala-terra, Willelmus de Vernone, Richardus de Warauilla.

S. Petrus Mauricius dictus Venerabilis Abbas Clun. IX.

Alia Charta super eadem Ecclesia.

??

??

Vniuersis Christi fidelibus ad quos præsens scriptū peruenerit. Magister Richardus Episcopus, & Philippus Archidiaconus Constantiensis salutem in Domino. Ad vniuersitatis vestrę notitiam volumus peruenire, quod causa quæ inter Abbatē & Monachos Montisburgi ex vna parte, & Priorem & Monachos S. Cosmæ ex altera vertebatur super Ecclesia de Morsalin. nobis a Sede {1419}Apostolica commissa fuit in hæc verba. AdrianvsEpiscopus seruus seruorum Dei dilectis filiis Magistro Richardo Episcopo, & Philippo Archidiacono. Conquerētibus dilectis filiis nostris Abbate & Monachis Montisburgi ad audientiam nostram peruenit, quod Willelmus Prior & Monachi S. Cosmæ Constantiensis diocesis ius suum in Ecclesia Morsalinarum iniuste detinent, & reddere contradicunt. Quocirca discretioni vestræ per Apostolica scripta mandamus, quatinus partibus in præsentia vestra constitutis, quæ hinc inde proposituri fuerint audiatis, & causam inter ipsos, appellatione remota fine Canonico terminetis, facientes quod statueritis per censuram Ecclesiasticam firmiter obseruari, &c. Datum Laterani X. Kal. Maij, Pontif. nostri an. IV. Huius igitur auctoritate mandati partes ad præsentiam nostram conuocauimus, & auditis hinc inde propositis, discordiam quæ inter inter ipsos pro memorata Ecclesia Morsalinarum fuerat, in hunc modum ad pacem & concordiam reduximus. Monachi Montisburgi duas partes decimæ frugum de omni terra quam habent Monachi S. Cosmæ in {1420}parrochia Morsalinarum libere & quiete in perpetuum possidebunt, & in recognitione x.solidos Andeg. vel Rotho. Priori & Monachis S. Cosmæ annuatim reddent. Ecclesia vero eiusdem villæ & impositio Clerici ad ea quæ ad altare & cimiterium pertinent, cum tertia parte decimæ frugum Priori & Monachis S. Cosmæ, libere & quiete in perpetuum remanebunt. Facta est autem hæc concordia assensu, & consensu Petri Abbatis & fratrum Cluniacensium, & a partibus hinc inde in præsentia nostra sacramēti interpositione confirmata. Et ne super hoc in posterum querela denuo suscitetur, & quod canonice factum est recidiuum patiatur, eandem concordiam præsentis scripti auctoritate, & sigillorum nostrorum appensione roborauimus. Test. Alueredo Cantore, Rob. de Pererio Canonico Constant. Petro Capellano, Willelmo de Vernone, Richardo de Walliuilla, Roberto de S. Germano tunc Vicecomite, Roberto Venatore, Richardo de Saucerio, Willelmo de Han, Radulpho Gaam, & aliis multis.